TATARUCINGAN

Tatarucingan tina kecap “tarucing“. Ari tarucing teh nyaeta sarwaning nu ngandung pikiraneun. Mun dina basa Indonesia mah “teka-teki”. Sarua jeung teteguhan, ngan sok beda ngalarapkeunana.  Ari teteguhan mah saukur neguh ; upamana : Cing na saku uing aya naon ?. Ari tarucing mah leuwih pelik, da kudu dipikiran heula pijawabeunana.

Jelema baheula sok rajeun silih bere tarucing. Biasana mun keur papada rineh, itung-itung heureuy tamba euweuh pilakueun sejen. Kalangenan silih bere tarucing eta disebut tatarucingan. Dina prakna si A mere tarucing ka si B, engke mun kateguh giliran si B mere tarucing ka si A. Mokaha sok bari tingcakakak atawa tingcikikik, kawantu sok bari eleg, hareureuy.

Kalimah-kalimah tarucing nu harita geus ngabaku upamana kieu :

“ Hayam rintit nonggeng ka langit, cing naon...?”

Barudak kiwari kawasna moal bisaeun neguh. Sabab kana kecap “ hayam rintit “ -na wae ge can puguh nyahoeun, komo bari ditambahan ku “nonggeng ka langit”.

Jawaban eta tarucing teh “ ganas “. Buah ganas dina tangkalna dipapandekeun hayam rintit keur nonggeng ka langit. Naha ? Pan sisit ganas teu beda ti bulu hayam rintit ! Geuning bulu hayam rintit garaling.  Ari daun-daun nu dina congo ganas teu beda ti buntut hayam.

Sakitu pelikna nya. Tah nu kitu teh diarulik dijadikeun bahan keur tatarucingan. Ana dilenyepan teu beda ti kaulinan ngasah otak...

Tarucing sejenna upamana : cing naon,

-          Aki-aki ragrag surak

-          Sumur gantung talaga di awang-awang

-          Budak leutik ngambay peujit

-          Budak leutik teuteuleuman.

Apal jawabanana ?

-          Aki-aki ragrag surak = barangbang ragrag disada ngaguprak

-          Sumur gantung talaga di awang-awang = buah kalapa

-          Budak leutik ngambay peujit = jarum kecos aya bolaan ngambay

-          Budak leutik teuteuleuman = gayung

Naha kita jawabanana ? Geus pikiraneun deui wae nya.... Cag ah ! *

------------------------

Ditulis ku Mang Nanang

SISINDIRAN

Salah sahiji kamonesan urang Sunda nyaeta sisindiran. Sisindiran tina kecap sindir. Ari sindir teh basa atawa caritaan anu dibalibirkeun tina maksud sabenerna. Aya kalana kahartieun ku nu disindiranana, aya kalana heunteu.

Sisindiran oge kitu. Ngan dina sisindiran mah sanggeus diucapkeun basa sindirna, sok tuluy diebrehkeun basa nu sabenerna. Kawas kieu :

                Majar maneh rek ka huma

                Ka cai ngajingjing kendi

                Majar maneh rek karunya

                Kari-kari nganyenyeri.

Kalimah baris ka 1 jeung ka 2 eta teh basa sindirna. Baris ka 3 jeung 4 basa atawa maksud nu sabenerna.

Mun nilik wangunan kalimahna, sisindiran teh diwangun ku opat baris kalimah. Baris 3 nyaluyukeun kana baris 1, baris 4 nyaluyukeun kana baris 2. Nyaluyukeun didieu maksudna kecap, engang, jeung sora vokal di tungtung kalimah sabisa-bisa nyaruaan atawa ngaharib-harib kana kalimah anu dituturkeunana. Geura :

Baris 1 : majar maneh rek ka huma

Baris 3 : majar maneh rek karunya

Baris 2 : ka cai ngajingjing kendi

Baris 4 : kari-kari nganyenyeri

Tuluy titenan sora vokal di tungtung kalimah :

    Majar maneh rek ka huma           - ma = a

                Ka cai ngajingjing kendi                 - di = i

                Majar maneh rek karunya            - nya = a

                Kari-kari nganyenyeri                     - ri = i

Natrat pisan sora vokal ditungtung kalimah teh murwakanti dina pola a-b-a-b.  Tapi teu kabeh kitu. Aya oge nu make pola a-a-a-a. Kawas dina conto ieu :

Majar maneh nganyam samak   - mak = a

Neukteukan bari motongan        - ngan= a

Majar maneh neang anak            - nak = a

Ngadeukeutan popotongan        - ngan = a

Jadi sisindiran teh, lain wae aya sasaruaan dina kalimah sindir jeung kalimah nu sabenerna – urang sebut we cangkang jeung eusi -  tapi  oge  murwakanti. Nu matak sok ngeunah kadengena.

Keur naon atawa sok dipake naon sisindiran teh ?  Nilik babasaanana umumna mah keur banyol ; heuheureuyan atawa ngaheureuyan. Geura urang titenan conto-conto sejenna :

Cau ambon dikorangan

Kaliki ka pipir-pipir

Abdi ambon ngan sorangan

Lalaki teu mikir-mikir

Ka mana malikeun kincir

Ka kaler katojo bulan

Ka mana ngaitkeun pikir

Moal paler ku sabulan

Sapanjang jalan Soreang

Moal weleh diaspalan

Sapanjang tacan kasorang

Moal weleh diakalan

Tikukur macokan huni

Kecok deui kecok deui

Meunang dipupur diponi

Dekok deui dekok deui

Terong peot saboboko

Lumayan coel-coeleun

Koboy peot nongtot leho

Lumayan toel-toeleun

Itu gunung ieu gunung

Diadukeun pak beledug

Itu pundung ieu pundung

Marebutkeun koboy budug

Kaduhung maen kaleci

Liang keuyeup digerean

Kaduhung boga salaki

Liang “..... “ngagedean

Jeung saterusna..... *

Ditulis ku Mang Nanang